Marsjasz, satyr z frygijskich lasów, wezwał Apolla do zawodów o to, który z nich lepiej posługuje się swym muzycznym instrumentem. Apollo grał na lirze, Marsjasz na aulosie (flecie). Gdy bóg, niespokojny o wynik konkursu, zaproponował odwrócenie instrumentów i dalszą grę, satyr niechybnie musiał przegrać, co potwierdzili bojący się boskiego gniewu Apolla sędziowie. Zwycięzca, wedle umowy, mógł dokonać z pokonanym to, co zechce. Apollo zdecydował, że własnoręcznie obedrze Marsjasza ze skóry.
Egzekucja ukazana w obrazie Tycjana jest krwista i dosadna. Zapach mięsa toczy pianę z pyska wielkiemu brytanowi, mały piesek chłepcze krew Marsjasza, błyskają ostrza noży. Tragizm i brutalność tematu znajdują wzmocnienie w ekspresji malarskiego języka. Obraz jest rozedrganą tkanką złożoną plam kolorów. Namalowany jest z niebywałą brawurą, gwałtownymi, rzeźbiarskimi impastami; posiada pasaże o zanikających, zupełnie rozmytych konturach i nieokreślonych, przenikających się formach, przez co mylnie długo uchodził za nieukończony.
W XVI-wiecznej Wenecji powstała nowa w malarstwie europejskim koncepcja obrazu, oparta na autonomii koloru. Jej twórcą był Tycjan. Formy i tło w jego obrazach, począwszy od lat 50. XVI wieku nie są rozdzielone, lecz zespolone ze sobą. Przestrzeń obrazu, światło i cień budował z zestawień barwnych – cienie, światła i refleksy różnicował nie tylko walorowo (stopniem jasności), lecz również chromatycznie. W późnych obrazach Tycjana proces powstawania obrazu stał się jawny, widać w nich grunt, imprimitury, podmalówki, laserunki i impasty. Czytelne są dotknięcia pędzla, plama malarska uzyskuje autonomię.
Tycjan, "Apollo i Marsjasz", ok. 1560–1576, płótno, 212 x 207 cm, Pałac Arcybiskupi, Kromĕříž
15:13 2023_08_27 14_44_53_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Apollo i Marsjasz - krwawa egzekucja w obrazie starego Tycjana (Jest taki obraz/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek
Data emisji: 27.08.2023
Godz. emisji: 14.45
mgc
